Naam: Noorbeek
Soort: Bron; Kapel; Kerk
Adres: Wesch, Noorbeek, Limburg
gekoesterd door Brigida
De historische achtergrond
De eerste keer dat Brigida werd vernoemd in Noorbeek was in 1528 als naam van een van de kerkklokken ‘Sca Brigida’. Op de bel was een reliëf te zien van een vrouwelijke heilige, al is het niet zeker dat dit daadwerkelijk Brigida was. Toch werd Noorbeek al snel daarna een bedevaartsoort voor de Heilige Brigida, want in 1586 werd het als zodanig vernoemd door de Abt van Munster te Luxemburg.
Brigida Kerk
In die tijd was de verering van de heilige Brigida algemeen bekend en was de plaatselijke Romaans-Gotische kerk (uit de 13e eeuw AD) vernoemd naar de heilige Brigida.In de Brigida kerk is een mooi uitgevoerd beeld van Brigida te vinden, met een koe aan haar zij. En met een staf, wat in de katholieke wereld verwijst naar haar heiligheid. Verder is zij daar ook te vinden als afbeelding in één van de glas-in-lood ramen, waar zij naast een koe aan haar voeten een boek vasthoudt, wat verwijst naar haar leven als kloosterlinge.
Brigida Den
Een belangrijk moment in de Brigidatraditie vond plaats in 1634 toen de veepest uitbrak.
St. Brigida werd onder andere erkend als de patroonheilige van de veeteelt, omdat haar moeder een melkmeisje was en een van de legendes vertelt over een wonder verbonden met St. Brighid, namelijk toen er een tekort aan melk leek te zijn, bad Brighid tot God en daarna gaven haar koeien melk in overvloed.
De bewoners van Noorbeek baden dan ook tot de heilge Brigidaom hun koeien te sparen. En zij beloofden haar om elke 2e zondag na Pasen een grote den op te richten in haar naam, als zij hun gebeden zou verhoren. Als gevolg hiervan werd Noorbeek gespaard en dus richten de jonge ongehuwde mannen van Noorbeek nog steeds elk jaar op de 2e zondag na Pasen een grote den uit het bos, vervoeren die met paard en wagen (die voor de gelegenheid feestelijk zijn versierd) naar het dorp om deze vervolgens op te heffen. De Brigida Den staat vervolgens het hele jaar naast de Brigidakapel midden in het dorp.
Een ander gebruik in Noorbeek en de omliggende dorpen is, dat op 1 februari – er vanuitgaand dat dit de sterfdag van Brigida was – het voer en het water van de veestapels wordt gezegend, om gezondheid en vruchtbaarheid van het vee te verzekeren. Vroeger werden er ook nog processies gehouden, waarbij Brigida om de akkers werd gedragen, eveneens om vruchtbaarheid te bevorderen.
Brigida Kapel
Een direct gevolg van het feit dat Noorbeek gespaard bleef van de veepest, was ook de oprichting van de Brigida Kapel. Deze dateert uit 1772 en is nog steeds een belangrijke plek voor pelgrims om tot de heilige Brigida te bidden en een kaarsje of noveenkaars aan te steken.
Brigida Bron
Net buiten het centrum van Noorbeek, in het gehucht Wesch, vind je de Brigida Bron. Het gehucht heet Wesch, omdat deze bron vroeger als was(wesj)plaats werd gebruikt. Dit is ook nu nog goed te zien, omdat er trapjes naar het water gaan en je kan je goed voorstellen dat daar gewassen werd. De bron is de oorsprong van het riviertje de Noor, waar Noorbeek weer naar vernoemd is.
Waarom deze bron Brigida-bron wordt vernoemd is niet helemaal duidelijk, maar in het ijzeren hekwerk dat voor de bron is geplaatst staat wel een tekst uit 1858 gekrast: ‘Santa Brigida – bit voor ons’. En tegenwoordig staat er ook een smeedijzeren afbeelding van St. Briej op de brug. Ook zijn er verhalen van genezingen van oogkwalen, door het deppen met het bronwater.
Verder is er ook nog een Herberg in de Dorpstraat genoemd naar St. Brigida en ook een straat draagt haar naam. Noorbeek kan met recht een Brigida dorp worden genoemd!
Oude & nieuwe tradities en krachtplaatsen in Noorbeek
Het is interessant om te kijken naar de tradities van Noorbeek. Hoewel zij allemaal gelinkt worden aan de heilige Brigida, hebben veel tradities een oudere herkomst, die meer verbonden zijn met de Godin (Brighid).
De Brigida Den is een goed voorbeeld. Deze wordt ook wel ‘de meiboom’ genoemd, hoewel de tweede zondag na Pasen vaker niet dan wel in mei valt. Deze traditie verwijst dan ook naar een oudere Godinnentraditie, namelijk die van de meiboom van vruchtbaarheid. Al wordt er rondom de Meiboom in Noorbeek niet gedanst, is er wel een sterke vruchtbaarheidstraditie aan verbonden. De boom werd traditioneel uit het bos gehaald door ongehuwde mannen, die deze boom omhooghesen terwijl ze toegejuichd werden door de jonge vrouwen van het dorp. Tegenwoordig worden zij door jong en oud toegejuichd, maar het is duidelijk waar de traditie naar verwijst.
Een andere traditie die verbonden is met de Godin is de traditie van 1 februari, ook wel bekend als Imbolc.. Deze feestdag viert de terugkeer van de Lente en heeft haar oorsprong in het woord ‘Ooimelk’ aangezien het in de lammertijd valt en de lammetjes een symbool van het terugkerende leven zijn. Er zijn vele oude tradities rondom de levengevende Godin Brighid, die ook tegenwoordig nog in Groot Britannie worden gevierd. Dat het voeden van het vee op deze dag (wat toevallig ook de sterfdag van St. Brigida is) wordt gedaan, is waarschijnlijk geen toeval.
Tenslotte de Brigida Bron. De Godin Brighid is de godin van heling en zuivering en zij werd al eeuwenlang voordat het meisje Brigida werd geboren, geëerd bij bronnen en putten, die haar helende water bevatten. De oude Kelten gingen al naar bronnen voor heling en zuivering, maar ook gebruikten ze haar bronnen en putten als wensbronnen. Een traditie die ook nog steeds wordt voortgezet.
Ook heeft de bron het drievoudige aspect van de Godin. Zo werd het water in haar maagdaspect gezien als een letterlijke bron van inspiratie. Verder werd water als bron van vruchtbaarheid gezien en in het geval van Brigida, de voedende melk van zowel de moeder als de koe. Tenslotte werd de bron gezien als plek waar de zielen na de dood werden verzameld door Brigida in haar Oude Vrouw-aspect, en waar de kinderen weer uit geboren werden. De bron van dood en wedergeboorte.
De heilige Brigida uit Ierland
De heilige Brigida is een Ierse heilige, maar ze is meer dan dat. Jaren voordat de heilige Brigida (Brighid in het Iers) werd geboren, werd door de Keltische volkeren de godin Brighid vereerd. Omdat zij zo’n belangrijke Godin was voor de Kelten, is zij overal waar dit volk zich (tijdelijk) vestigde terug te vinden. Door heel Europa kun je plaatsnamen en namen van riveren en bronnen terugvinden die verwijzen naar Brighid’s naam in een of andere vorm. De Kelten kwamen uiteindelijk in Schotland and Ierland terecht, waar de tradities en verering van de Godin Brighid een belangrijk deel van het dagelijks leven van de Ieren en Schotten werd.
In de tijd dat het Christendom zich over Europa verspreidde, werd volgens de mythen en legenden een meisje geboren in het jaar 453 AD in Faughart in Ierland. Zij was de dochter van een belangrijke leider Dubthach en zijn slavin Broicsech, die aanhangster van het nieuw geloof was. Brighid groeide op in relatieve goede omstandigheden en werd volgens de verhalen geschoold door Druiden.
Zij besloot echter om de nieuwe God te dienen en dit resulteerde rond 480 AD in een klooster en kerk in Kildare, waarvan Brighid de kloosteroverste werd.
Er zijn vele, vele wonderbaarlijke verhalen en legendes die met de heilige Brighid/Brigida te maken hebben. Vele daarvan hebben hun wortels in de oude Keltische traditie en de Godin Brighid. Over het algemeen wordt het geaccepteerd dat de verhalen een mengelmoes zijn van het oude en het nieuwe geloof en dat de heilige Brigida er zo in grote mate aan heeft bijgedragen dat in Ierland het Christendom werd geaccepteerd. Meer dan dat zelfs, want hoewel er nog vele oude (Godinnen)tradities bestaan en worden gevierd door de Ieren, worden deze niet langer meer met de Godin verbonden, maar met de heilige Brighid.
Net zoals de Kelten door Europa trokken, vertrokken de Ieren later weer massaal uit Ierland en verspreidden zich over heel de wereld. Het is daarom dat de heilige Brighid gekend en geliefd is in de meeste hoeken van de wereld. En zo kwam zij ook in Noorbeek terecht, meegenomen door Ierse monniken die rond 600-1100 AD naar Europa trokken om hun geloof te verspreiden.
Marion (Brigantia) van Eupen
Je verbinden met de krachtplaatsen in Noorbeek
Jaarlijks wordt in Noorbeek het Brigida Her-innerd weekend gehouden. Een belangrijk deel van het weekend is het wandelen op het land en het bezoek aan de bron, De Brigida bron is een prachtige krachtplaats. De energie van de bron voelt heel aards en puur, onaangetast door jarenlang gebruik. Het is een heerlijke plek om contact te maken met de energie.
Een bezoek brengen aan Noorbeek
Het Limburgse dorp Noorbeek ligt het in het zuiden van Nederland, grenzend aan Belgie Het is gelegen in een heuvelachtig gebied ongeveer 12 kilometer ten zuidoosten van Maastricht, in een vallei aan een klein riviertje, de Noor.
Zoals zovele Limburgse dorpjes, wordt ook Noorbeek elk jaar bezocht door duizenden toeristen. Het is een prachtige plek om te wandelen en te fietsen en daarna iets te eten of te drinken op een van de gezellige terrasjes.
Maar zoals de tekst hierboven duidelijk maakt heeft Noorbeek meer te bieden dan de prachtige natuur en lekkere vlaai. Noorbeek staat bol van tradities en verhalen, die te maken hebben met een vrouwelijke heilige, Sinte Brigida of zoals ze in Noorbeek wel genoemd wordt: Sint Briej!
Bronnen
- Geschiedenis van onze Patrones Sint Brigida; Schutterij Sint Brigida – Noorbeek; http://www.schutterijsintbrigida.nl
- De Kerk in het Midden; Noorbeek – Folder – Bert Melchiors, 1994;
- Heiligen die boeien – Folder – Manu Brouwers, Stiching Heem & Groen Noorbeek;
- Saint Bride; Edited and Presented by Iain MacDonald, Floris Books, Edinburgh, 1992
Marion (Brigantia) van Eupen woont in Glastonbury; zij verzorgt ‘Mystical Earth Tours’ in Groot Britannie. Ze geeft Brighid Trainingen en Godinnen workshops en co-organiseert vanaf 2017 de Glastonbury Goddess Conference.Kijk op www.marionbrigantia.com voor verdere informatie, ook over Noorbeek.
Bekijk de kaart met krachtplaatsen
Lees alle artikelen betreffende krachtplaatsen
Schrijven over een krachtplaats, help je ons mee?
